۱: خوش بینی نسبت به بهبود اوضاع صادرات
رییس کنفدراسیون صادرات ایران می‌گوید آنچه در یک ماه گذشته رخ داده، امید به بهبود اوضاع و آمارهای صادراتی کشور را افزایش داده است.
محمد لاهوتی اظهار کرد: در شرایطی که اقتصاد ایران با تحریم‌های آمریکا و شیوع ویروس کرونا مواجه بود، از ابتدای سال وزارت صمت، به عنوان مهمترین وزارتخانه اقتصادی که تمام تصمیم‌ها در حوزه‌های تولید، واردات، صادرات، کشاورزی، ارز و ریال به آن برمی‌گردد، چند ماه را بدون وزیر سپری کرد که همین امر فشارهای موجود را به شکل جدی افزایش داد.
وی با اشاره به آغاز به کار وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت از حدود یک ماه قبل، بیان کرد: با توجه به مشکلات عدیده‌ای که در بخش‌های مختلف تولید و تجارت ایران وجود داشت، به نظر می‌رسید برای رسیدن به یک جمع بندی، نیاز به وزیری باشد که با در کنار هم قرار دادن تمام دستگاه‌ها، در زمانی کوتاه تصمیمات لازم را ابلاغ کند، این اتفاق سرانجام رخ داد و همین موضوع امیدها را به بهبود عملکرد در ماه‌های آینده بیشتر کرده است.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران درباره مشکلات موجود در مسیر فعالان اقتصادی، تشریح کرد: امروز از کل واردات ایران تنها حدود ۱۵ درصد به کالاهای اساسی مصرفی اختصاص دارد و مابقی مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌هاست، تاخیر در واردات و ترخیص این کالاها، تولیدکنندگان را با مشکل مواجه کرده است. از سوی دیگر کشور با توجه به تحریم‌های آمریکا، با محدودیت ارزی مواجه است و در کنار هم قرار گرفتن این دو مشکل، به کمبود مواد اولیه در واحدهای تولیدی منجر شده است.
لاهوتی ادامه داد: در چنین شرایطی ما می‌بینیم که میلیون تن کالا در گمرکات کشور رسوب کرده و هیچ برنامه دقیقی برای ترخیص آنها ارائه نمی‌شود. این در حالی است که کالای وارد شده به گمرک از سویی ثروت کشور است که به هر حال ارز برای خرید آن صرف شده، از سویی ثروت یک سرمایه گذار و فعال اقتصادی است که طبق قوانین و باثبت سفارش کالا را به گمرک رسانده و از سوی دیگر ترخیص آن می‌تواند به حل مشکل مواد اولیه کارخانه‌ها کمک کند.
وی حذف واردات در ازای صادرات را نیز به عنوان یکی دیگر از معضلات به وجود آمده برای بخش خصوصی تعریف کرد و گفت: در شرایط تحریمی و محدودیت‌ها کرونا، واردات در ازای صادرات، می‌توانست بخشی از تعهد ارزی صادرکنندگان را پوشش دهد اما متاسفانه از چند ماه قبل اجرای آن متوقف شده بود. خوشبختانه در جلسه چند شب قبل بار دیگر صحبت‌هایی در این رابطه انجام شد تا روند آن از سر گرفته شود. در کنار آن موضوع تهاتر صادرات با واردات نیز مطرح شده که بیشتر می‌تواند برای شرکت‌های بزرگ مانند صادرکنندگان فولادی برای ایفای تعهدات ارزی‌شان کمک کننده باشد.
رییس کنفدراسیون صادرات ایران با بیان اینکه تحلیل بخش خصوصی این است که بالاخره وزارت صمت صاحب پیدا کرده، اظهار کرد: هرچند اینها تنها بخشی از مشکلات صادرات و تجارت کشور در ماه‌های گذشته بوده و اتاق بازرگانی معتقد است باید برطرف شدن بخش بیشتری از مشکلات اجرای پیشنهاد ۱۰ بندی این اتاق در دستور کار قرار بگیرد اما صرف پیگیری بخشی از معضلات موجود نشان می‌دهد که وزارت صمت بار دیگر در یک ماه گذشته، برای مدیریت تجارت تلاش خود را آغاز کرده و در صورتی که شنیدن صدای بخش خصوصی ادامه داشته باشد و برخی سیاست‌های غلط اصلاح شوند، می‌توان به آینده صادرات امیدوار بود.
پس از آن که با حکم رییس جمهوری، رضا رحمانی در اردیبهشت سال جاری از وزارت صمت برکنار شده بود، این وزارت خانه تا حدود یک ماه پیش و آغاز به کار رزم حسینی، وزیر جدید صمت، با سرپرست اداره می‌شد که این موضوع با انتقادات تند بخش خصوصی در نامشخص بودن متولی تجارت در سال پایانی دولت منجر شده بود.
دولت پیش از رزم حسینی، مدرس خیابانی را نیز به مجلس یازدهم معرفی کرد که نمایندگان به وی رای اعتماد ندادند.
رزم حسینی، در حالی کار خود را آغاز کرده که تحت تاثیر شیوع کرونا، میزان صادرات غیر نفتی ایران در سال ۹۹ به شدت کاهش یافته است.
البته آمارها نشان می‌دهد که در شهریور و مهر ماه امسال، میزان صادرات ایران جهش قابل توجهی داشته اما هنوز با آمارهای سال قبل فاصله‌ای قابل توجه دارد.
۲: اجرای سیاست احتیاطی کنترل رشد ترازنامه شبکه بانکی
در تداوم برنامه‌های بانک مرکزی برای کنترل تورم و به منظور بهبود کیفیت ترازنامه بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر اعمال “سیاست احتیاطی کنترل رشد ترازنامه شبکه بانکی” توسط شورای پول و اعتبار تصویب شد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، شورای پول و اعتبار در جلسه عصر دیروز به ریاست دکتر همتی پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر اعمال “سیاست احتیاطی کنترل رشد ترازنامه شبکه بانکی” را به شرح زیر تصویب کرد:
الف: بانک مرکزی به منظور اعمال مدیریت و نظارت بر ترازنامه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، سیاست کنترل مقداری ترازنامه را با اولویت سایر دارایی‌ها و دارایی‌های خارجی در کنار سایر سیاست‌های نظارتی مدنظر قرار دهد.
ب: سیاست کنترل مقداری ترازنامه شامل اعمال محدودیت در وجه نقد، سپرده‌ها نزد بانک مرکزی، اوراق بدهی دولتی، تعهدات مشتریان بابت گواهی اعتبار مولد و اعتبارات پیشران زنجیره تولید نمی‌شود.
ج: بانک مرکزی می‌تواند رشد ترازنامه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی را بر حسب وضعیت مالی و نوع ماموریت آنها تعدیل کند، به‌گونه‌ای که برای بانک‌های با وضعیت مالی نامناسب محدودیت بیشتری و برای بانک‌های با وضعیت مالی مناسب‌تر، محدودیت کمتری اعمال کند.
لازم به توضیح است که رئیس کل بانک مرکزی هفته گذشته اعلام کرده بود برای کاهش فشار تورمی در بازارها از سایر روش های جایگزین سیاست افزایش سود استفاده خواهد کرد.
۳: هیجان در بازار ارز به اوج خود رسید
در حالی دلار از هفته گذشته در مسیر کاهشی قرار گرفته بود، مجدد از نیمه دوم معاملات دیروز شاهد افزایش قیمت‌ها در این بازار هستیم. در آخرین روز معاملاتی پیش از انتخابات امریکا هیجان به اوج رسیده و دلار حتی کانال ۲۹ هزار تومان را نیز تجربه کرده است. نرخ‌ها در صرافی ملی نیز بار دیگر به بیش از ۲۸ هزار تومان رسید. سه محرک در تشدید تلاطم بازار ارز موثر بوده است.
یکی از عوامل چرخش نرخ دلار از روز گذشته، آمار نقدینگی دیروز بود. از یک سو رشد سالانه نقدینگی بیش از ۳۶ درصد بود که بالاترین در ۶ سال اخیر محسوب می‌شود. از طرف دیگر و شاید مهم‌تر افزایش سهم پول از کل نقدینگی به ۲۱ درصد است که نشان می‌دهد بخش مذاب نقدینگی در وضعیت نسبتا نگران‌کننده‌ای قرار دارد. همین کافی بود تا نخستین جرقه رشد قیمت دلار فعال شود. با این حال، سایر آمارهای اقتصادی مانند صادرات غیرنفتی و اعلام مقدماتی آمار نقدینگی مهر ماه از سوی رئیس کل می‌تواند بر خلاف هیجان فعلی عمل کنند. در این رابطه بخوانید: سه خبر مهم برای بازار دلار
نگرانی‌های برجامی با طرح مجلس
مسئله دوم که امروز به التهاب دلار افزود به طرح مجلس برای پایان دادن به تعهدات برجامی با هدف وادار کردن امریکا و اروپا برای لغو تحریم‌ها برمی‌گردد. در واقع این موضوع در این ایام حساس باعث شد تا نگرانی‌ها از بهبود روابط سیاسی کشور بیشتر شود و به رشد دلار کمک کند. با این حال، بررسی بورسان از جزییات این طرح نشان می‌دهد احتمالا هیجان به وجود آمده ناشی از آن در شرایط فعلی چندان نتواند پایدار باشد.
البته شایعاتی مبنی بر برنامه مجلس برای استیضاح وزیر اقتصاد نیز به گوش رسید که ممکن است این مورد هم به التهاب بازارها کمک کرده باشد.
هیجان انتخابات امریکا
موضوع سوم قرار گرفتن در آستانه انتخابات امریکا است که به طور کلی هیجان بازارها را افزایش داده است. هرچند عمده نظرسنجی‌های بین‌المللی بایدن را پیروز می‌دانند اما در داخل کشورمان بسیاری از نظرسنجی‌ها ترامپ را بار دیگر برنده ارزیابی می‌کنند. در میان خارجی‌ها نیز نظرسنجی «گروه ترافالگار» که سال ۲۰۱۶ را نیز به درستی ترامپ را برنده اعلام کرده بود و حتی مجلس سنا را درست پیش‌بینی کرده بود گفته امسال نیز ترامپ برنده خواهد بود. هر نامزد برای پیروزی باید حداقل ۲۷۰ رای الکترال کسب کند. در حالی که مثلا نظرسنجی سی‌ان‌ان ۲۹۰ رای الکترال برای بایدن و ۱۶۳ رای الکترال برای ترامپ را قطعی می‌داند (۸۵ رای نامعلوم)، گروه ترافالگار پیش‌بینی می‌کند ۲۷۵ رای برای ترامپ و ۲۱۶ رای برای بایدن وجود خواهد داشت.
رابرت کاهلی از گروه ترافالگار در پاسخ به این سوال سی‌ان‌ان «که روش شما چه فرقی با سایر نظرسنجی‌ها دارد که نتیجه بسیار متفاوتی را پیش‌بینی؟» می‌گوید: مردم در نظرسنجی‌ها حقیقت را نمی‌گویند، اما نظرسنجی ما بی‌نام است و در نتیجه صادقانه‌تر است. همچنین ضعف سایر نظرسنجی‌ها تعداد مشارکت‌کنندگان کم و سوگیری نسبت به یک حزب خاص است.
سی‌ان‌ان می‌پرسد که آیا پیش‌بینی شما به دلیل طرفداری از ترامپ نیست؟ کاهلی پاسخ می‌دهد: ما در سال ۲۰۱۸ نیز گفتیم مجلس نمایندگان به دموکرات‌ها می‌رسد. پس طرفداری من از ترامپ اثری روی نتیجه‌گیری ندارد. توجه ما به مخاطبان است و محل درآمد ما همین شبکه‌های اجتماعی و اعتماد کاربران آنهاست.
۴: تبعات واردات با ارز متقاضی تا یکماه آینده در چهار‌راه استانبول نمایان خواهد شد
رییس اتاق مشترک ایران و چین ضمن اعلام مخالفت خود با سیاست جدید ارزی تاکید کرد: تبعات واردات با ارز متقاضی تا یکماه آینده بر قیمت دلار نمایان خواهد شد.
مجیدرضا حریری در واکنش به سیاست جدید ارزی دولت مبنی بر آزادسازی واردات با ارز متقاضی اظهار کرد: وقتی دولت مخالفت خود را با این سیاست اعلام کرد یک عده تا زمانی که ارز تخصیص نیافته بود واردات انجام نمی‌دادند، اما یکسری متخلف بدون توجه به این قانون کالای خود را وارد و در گمرکات خالی کرده‌اند و سعی کردند طی دو ماه گذشته با تحمیل فشار به سیاستگذار، تخلف خود را به نتیجه برسانند.
حریری ادامه داد: بر این اساس مقاومت یکسال‌و‌نیم بانک‌مرکزی برای ممانعت از واردات با ارز متقاضی در نهایت توسط یک عده متخلف و حمایت برخی مسئولان از جمله معاون وزیر صمت، رییس کل گمرک، برخی از نمایندگان مجلس و اعضای اتاق بازرگانی شکسته شد که این موضوع به طور حتم تبعاتی در پی خواهد داشت.
از یک سوراخ سه بار گزیده شده‌ایم
رییس اتاق ایران و چین درباره تاثیر این سیاست بر نرخ ارز تصریح کرد: ما تجربه چنین اقدامی را در اوایل دهه۷۰ و سال۹۱ داشته‌ایم که در هر دو مرحله نرخ ارز تا دو برابر افزایش یافت؛ این در حالیست که طی سال‌های مذکور بین درآمد‌ها و مصارف ارزی کشور تعادلی وجود داشت و بازار ارز هم تا این حد متشنج نبود.
این فعال بخش خصوصی تاکید کرد: واردات با ارز متقاضی مسلما به بازار آزاد فشار وارد می‌کند و در شرایط فعلی که ارز در حال انفجار است، اجرای این سیاست منجر به جهش غیرقابل کنترل قیمت دلار خواهد شد.
مهندسی انتخابات اتاق با هدف تحقق منافع متخلفان
حریری همچنین به منافع عده‌ای از اعضای اتاق بازرگانی در اجرای این سیاست اشاره کرد و افزود: انتخابات اتاق را برای رسیدن به چنین منافعی مهندسی می‌کنند و در این میان عده‌ای آگاهانه یا غیر‌عامدانه به اشتباه از تصمیمی دفاع می‌کنند که سود آن نصیب چند‌صد‌نفر و تبعاتش گریبان‌گیر یک کشور خواهد شد.
رییس اتاق مشترک ایران و چین در پایان گفت: امیدوار هستیم که افزایش فعلی نرخ ارز متاثر از این سیاست ارزی نباشد چراکه اگر با واردات به روش مذکور مخالفت نشود، به زودی تبعات آن را در چهار‌راه استانبول و نرخ ارز خواهیم دید.
۵: وزیر صمت نیامده دو تصمیم غلط را موجب شد/ نگرانی از افزایش نرخ ارز
یک کارشناس اقتصادی گفت: آزاد شدن واردات با ارز اشخاص و آزادی کالاهای گمرک بدون کدرهگیری موجب می شود که سیاستگذاری منابع ارزی بی معنی شده و فشار بر نرخ ارز وارد و فساد گسترده‌ای ایجاد شود.
محمد صادق الحسینی، کارشناس اقتصادی در واکنش به مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی دولت که صبح امروز وزیر صمت خبر آن را اعلام کرد، این تصمیم را که با فشار وزیر صمت توسط دولت اتخاذ شده را مورد نقد قرار داد و نوشت:
وزیر صمت نیامده دو تصمیم غلط را موجب شد: آزاد شدن واردات با ارز اشخاص و آزادی کالاهای گمرک بدون کدرهگیری. اینها سیاستگذاری منابع ارزی را بی معنی کرده، فشار بر نرخ ارز وارد کرده و فساد گسترده‌ای را دامن میزند. فردا بایدن هم انتخاب شود، اثرات این اشتباه زیر قالی پنهان می‌شود.
