بازرگانان نیوز: تجارت خارجی از ارکان مهمی است که در مسیر توسعه اقتصادی کشورها نقش پررنگی را بازی می کند. این مقوله خود موتور محرکی برای توسعه تولید و بهتر بگوییم پشتوانه قابل اعتماد تولید کشور است. باقدمت ترین رکن اقتصاد اما به دلیل گسترش جهانی بیماری کووید ۱۹ و همچنین دیگر مصائب جاری در سیستم تجاری کشور دچار مشکلاتی است که باید مورد توجه و تحلیل قرار گیرند.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، در گفت و گو با بازرگانان نیوز بخشی از مشکلات حاکم بر تجارت کشور را برشمرد. او با اشاره به بحران جهانی پاندمی کرونا گفت: ایران نیز مانند سایر کشورها بعد از روبرویی با بحران کرونا در حوزه تجارت خارجی دچار مشکلات شده است. در حقیقت تجارت خارجی کشور چیزی حدود ۳۰ درصد افت داشته است. این در حالیست که پیش از بحران کرونا نیز تجارت خارجی کشور با مشکلاتی جدی روبرو بوده است. تحریم های بین المللی و همچنین نپذیرفتن قوانین تجارت بین المللی نزدیک به یک دهه است که تجارت را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در ادامه با اشاره به برخی معاهدات بین المللی تجارت جهانی همچون FATF و اثرات آن بر روند تجارت کشور گفت: تحریم ها باعث شده تا امکان تجارت با تعداد قابل توجهی از کشورها برای بازرگانان ایرانی فراهم نباشد. از سویی دیگر برای تعدادی از کشورها نیز که به تحریم ها توجهی نکرده یا معاف هستند و وارد تجارت با ایران شده اند امکان برقراری ارتباط تجاری بر اساس سیستم بانکی میسر نیست. از همین رو اساس و رویه تجارت در حال حاضر به گونه ای خارج از مسیر بانک است و به شیوه خاص خود با این کشورها مشغول به تجارت هستیم.
حریری همچنین افزود: مجموعا در ۱۰ سال گذشته تجار یادگرفته اند خارج از دایره عادی و مرسوم تجارت خارجی مشغول به فعالیت باشند. ما ناچار به دور زدن قوانین بانکی جهانی هستیم. برخی موارد حتی قوانین حمل و نقل بین المللی را نیز گاهی به ناچار دور می زنیم. تغییر مبدا گمرکی و تغییر مبدا کالا به طور مکرر در حال تکرار است. همه این مشکلات نه تنها برای صادرات بلکه برای واردات نیز موجب پیچیده شدن روند تجارت شده است.
به گفته این فعال اقتصادی موقعیت تجارت به شکلی دچار مشکل است که کالایی که مجاز به واردات آن هستیم را مانند شیوه های تجارت غیر مجاز وارد کشور می کنیم. مدام در حال شکل دهی پوششی برای واردات هستیم که ناظران بین المللی مانع واردات نشوند. این موضوعات با همه سختی ها و بحران هایی که دارند تبدیل به عادتی در سیستم تجارت کشور شده که با آن کنار آمده ایم. سال ۹۷ تشدید تحریم ها اما شرایط را به گونه ای تغییر داد که تجارت بر اساس همان شیوه دشوار پیشین نیز برای تجار ایرانی وارد مراحل پیچیده تری شد.
حریری با تاکید براینکه مجموع صادرات کشور به شدت تحت فشار است افزود: صادرات کشور اعم از بخش نفتی و غیرنفتی با کاهش مواجه شده است. بخش نفتی درحقیقت تا جایی کاهش یافته که می توان به طور کلی از آن چشم پوشی کرد. آنچه به عنوان صادرات غیرنفتی نیز در حال پیگیری و انجام است دستخوش آسیب شده. تعیین قیمت بیش از ۵۵ درصد از صادرات غیرنفتی کشور بر پایه نفت است. در حال حاضر نیز کاهش جهانی قیمت نفت موجب شده تا این بخش از صادرات با کاهش ارزش روبرو شود.
او در ادامه گفت: ۲۰ درصد صادرات غیرنفتی را نیز مواد خام تشکیل می دهد. مواد خام شامل مواد معدنی، فلزی، کنسانتره ها و از این قبیل محصولات می شود. این مواد نیز به دلیل عدم تقاضا با کاهش قیمت مواجه بوده است. بخش سوم کالاهای صادراتی نیز مشمول کالاهای ساخته شده و کشاورزی است. این محصولات عموما به مقصد عراق و افغانستان صادر می شود. این در حالیست که گسترش ویروس کرونا باعث شد تا مرزهای کشورهای همسایه نامنظم شده و امکان این شیوه از صادرات و در نتیجه ارز آوری به حداقل خود برسد.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با تشریح مقاصد صادراتی که شامل چین، عراق و افغانستان می شوند افزود: محدود بودن مقاصدصادراتی امکان گسترش و توسعه صادرات را کاهش می دهد. در نتیجه امروز با وجود همه مشکلات اقتصادی ناشی از گسترش بیماری کرونا در شرایط پیچیده ای قرار گرفته ایم. در حال حاضر عراق به دلیل کاهش قابل توجه قیمت نفت دچار مشکلات اقتصادی شده است. سطح درآمد قشر متوسط جامعه در عراق کاهش یافته و یکی از منابع صادرات کشور خود درگیر بحران شده است.
همه این موارد به اعتقاد حریری موجب کاهش تنوع بازار وکاهش موقعیت مناسب تجارت شده است. ب گفته او تنوع بازار هدف نکته بسیار مهمی است که متاسفانه خیلی جدی مورد توجه قرار نگرفته و البته موانع پیش رو امکان دسترسی به آن را خیلی جدی کاهش داده است.
