تقریبا همزمان با سفر اخیر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه به چین در جریان آغاز بازی های المپیک زمستانی، دو کشور قراردادهای بلندمدتی برای عرضه نفت و گاز امضا کردند.
به گزارش پایگاه خبری بازرگانان ایران به نقل از دنیای‌اقتصاد، بر این اساس، شرکت روس‌‌‌نفت طی ۱۰ سال ۱۰۰میلیون تن نفت خام (معادل روزانه ۲۰۰هزار بشکه) به شرکت سیانپیسی چین تحویل خواهد داد که ارزشی برابر با ۸۰میلیارد دلار دارد.
علاوه بر این، در بخش گاز هم شرکت گازپروم روسیه سالانه ۱۰میلیارد مترمکعب گاز اضافی به چین صادر خواهد کرد که طی ۲۵ سال ارزشی معادل ۵/ ۳۷میلیارد دلار خواهد داشت.
این تامین انرژی مجموعا ۵/ ۱۱۷ میلیارد دلاری از روسیه به چین در حالی صورت خواهد گرفت که از یک سو نیاز پکن به انرژی‌برای تبدیل شدن به اقتصاد اول جهان تا سبازرال ۲۰۳۰ تامین می‌شود و از سوی دیگر، روسیه در بحبوحه تنش‌‌‌ها با اوکراین و غرب و احتمال تشدید تحریم‌ها و قطع شدن امکان دسترسی به سیستم بانکی سوئیفت، سرمایه موردنیاز برای پیشبرد پروژه‌‌‌هایش را جذب خواهد کرد.
علاوه بر این، چین که پیش از این هم مقصد نفت و گاز روسیه بوده، می‌تواند تاحدودی خلأ مشتریان اروپایی را در صورت تحریم غرب علیه کرملین پر کند.
نزدیک شدن قدرت‌‌‌های شرق
وقتی پوتین برای دیدار با شی جین‌‌‌پینگ رئیس‌جمهور چین و شرکت در مراسم افتتاحیه بازی‌‌‌های المپیک زمستانی در ماه جاری میلادی به این کشور سفر کرد، دو طرف قراردادهای باارزشی در زمینه همکاری‌‌‌های نفت و گاز امضا کردند.
ساموئل واتکینز، نویسنده اویل‌‌‌پرایس که روی مسائل نفتی و گازی به‌‌‌خصوص در آسیا متمرکز است در تحلیلی نوشته که دو کشور در چند سال گذشته به‌‌‌طور روزافزونی اقدام به گسترش همکاری‌‌‌ها در زمینه‌‌‌های مختلف کردهاند که همه آنها با هدف اصلی تضعیف سلطه جهانی ایالات متحده و سپس جایگزینی آن بوده است.
به گفته او، در هیچ جایی استراتژی هماهنگ روسیه و چین در حوزه نفت و گاز به اندازه خاورمیانه واضح نبوده است؛ مخصوصا پس از اینکه آمریکا به‌‌‌طور یک‌‌‌جانبه از پیمان برجام با ایران در مه ۲۰۱۸ خارج شد؛ سپس در سپتامبر ۲۰۲۱ از افغانستان خروج کرد؛ و در دسامبر پایان ماموریت خود در عراق را اعلام کرد. این اقدامات اعتماد به‌‌‌نفس محور روسیه-چین را برای رسیدن به اهدافشان در این منطقه افزایش داد.
واتکینز ادامه می‌دهد که برخی کشورها در خاورمیانه که به دنبال نشان دادن این هستند که در هیچ‌‌‌کدام از دو سوی این مبارزه قرار ندارند و اخیرا قرارداد تجارت آزاد شورای همکاری خلیج فارس را با چین امضا کردهاند، یا متوجه نیستند ماهیت جنگ قدرت فعلی بین آمریکا و متحدانش در مقابل چین و روسیه و متحدانشان یک بازی با حاصل جمع صفر است یا در بهترین حالت ساده‌‌‌اندیش هستند.
جدیدترین دور قراردادهای نفت و گاز اعلام شده بین روسیه و چین گستره بزرگی را شامل می‌شود و برای بازارهای جهانی نفت و گاز بسیار مهم است. این همکاری‌‌‌ها در ادامه توسعه بی‌‌‌وقفه پروژه‌‌‌ها در خاورمیانه در سال‌های اخیر، به‌ویژه در دو کشور ایران و عراق رخ داده است.
این دو کشور بازدهی بسیار بیشتری از نظر منابع، ظرفیت، ظرفیت مازاد و احتمال کشف میدان‌‌‌های جدید در دو بخش نفت و گاز نسبت به عربستان سعودی ارائه می‌دهند. چین اخیرا روی انعقاد قراردادهای متعدد با عراق متمرکز بوده است که بخشی از آنها مربوط به قراردادهای پرسروصدای توسعه میادین بوده اما تعداد بسیار بیشتری نیز از نوع قراردادهای کوچکی بوده که کمتر از آنها شنیده می‌شود.
با این حال، همه این قراردادها، با حمایت و تامین مالی دولت انجام می‌‌‌شوند. بر اساس این گزارش، پکن حالا می‌تواند توجه‌‌‌اش را معطوف عراق کند چراکه پیش از این با ایران تحت توافق جامع ۲۵ ساله همکاری داشته و آن‌طور که ادعا می‌شود یک منبع نفت و گاز ارشد نزدیک به وزارت نفت ایران به‌‌‌طور اختصاصی هفته گذشته به اویل‌‌‌پرایس گفته، «یک دولت مشتری واقعی» است.
علاوه بر این، چین با کشورهایی که پیش از این به‌‌‌عنوان متحد آمریکا به‌‌‌شمار می‌‌‌رفتند، وارد قراردادهایی شده که خروج از آنها بسیار دشوار است. در همین حال، روسیه بر روی ایران متمرکز است که همین امر هم در هماهنگی با چین انجام می‌شود. این مقاله ادعا می‌کند ایران و روسیه در سوریه و همچنین توسعه میادین متعدد نفت و گاز با هم همکاری دارند.
قرارداد نفتی ۸۰میلیارد دلاری
بر اساس اعلام رسمی روسیه و چین، شرکت دولتی روس‌‌‌نفت یک قرارداد ۱۰ ساله ۸۰میلیارد دلاری برای عرضه ۱۰۰میلیون تن نفت خام (اندکی بیشتر از ۲۰۰هزار بشکه نفت در روز) با شرکت ملی نفت چین (CNPC) امضا کرده است. این محموله‌‌‌ها از طریق قزاقستان به واحدهای پالایشی شمال غرب چین تحویل داده می‌‌‌شوند. این توافق در کنار دیگر صادرات نفت این کشور به چین انجام می‌شود.
بر اساس گفته شرکت ترانس‌‌‌نفت به عنوان اپراتور خطوط لوله روسیه، در سال ۲۰۲۱ در مجموع ۴۰میلیون تن نفت از طریق خطوط لوله به چین صادر شده که معادل بیش از ۸۰۰هزار بشکه در روز است و هیچ‌‌‌کدام از اینها صادرات اصلی نفت روسیه و چین از طریق سیبری به خط لوله اقیانوس آرام که مستقیما به چین می‌رسد را تحت‌تاثیر قرار نمی‌‌‌دهد که این هم حجمی برابر با ۸۰میلیون تن نفت در سال (حدود ۶/ ۱ میلیون بشکه در روز) تخمین زده می‌شود.
این افزایش در حجم و مکانیزم‌‌‌های تحویل نفت خام به چین بخشی از یک استراتژی گسترده برای دور زدن تا حد ممکن اثرات تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه است که از زمان تصرف کریمه در حال افزایش بوده است. واتکینز می‌‌‌گوید کرملین همیشه تصرف کریمه را «مرحله آزمایشی» برای تصرف کل این کشور می‌‌‌دانست.
به همین دلیل است که روس‌‌‌نفت توسعه سریع مسیر دریایی شمال (NSR) که امکان تحویل نسبتا بدون مانع نفت خام به چین را فراهم می‌کند، پیش گرفته است.
روس‌‌‌نفت همچنین در حال حاضر به‌‌‌طور فعال پروژه نفت وستوک در شمال روسیه را توسعه می‌دهد. ایگور سچین، مدیر ارشد اجرایی روس‌‌‌نفت و دوست نزدیک و مشاور پوتین، همچنین قول داد که پروژه نفت وستوک و ساخت NSR متضمن ایجاد یک «استان نفتی و گازی جدید» در شبه‌‌‌جزیره تایمیر سیبری خواهد بود؛ پروژه کاملی که مجموع سرمایه‌گذاری ۱۰۰هزار میلیارد روبلی (۱۳۵میلیارد دلار آمریکا) را نشان می‌دهد و شامل دو فرودگاه و ۱۵ شهرک صنعتی است.
سچین افزود که پیشرفت‌‌‌های روس‌‌‌نفت در قطب شمال نهایتا ۱۰۰میلیون تن نفت در سال تولید می‌کند که ۳۰میلیون تن آن تا سال ۲۰۲۴ از قطب شمال در امتداد NSR ارسال می‌شود.
قرارداد گازی بین دو کشور
در بخش گاز، گازپروم روسیه یک قرارداد ۱۰میلیارد مترمکعبی در سال برای تحویل به سیانپیسی منعقد کرد که علاوه بر قرارداد قبلی بین دو شرکت بود که سال ۲۰۱۴ امضا شد. بر اساس آن قرارداد ۳۰ ساله، هر سال ۳۸میلیارد مترمکعب گاز از روسیه به چین صادر می‌شود. این قرارداد بخشی از پروژه خط لوله قدرت سیبری است که در طرف روسی گازپروم و در طرف چینی سیانپیسی آن را مدیریت می‌کند و دسامبر ۲۰۱۹ آغاز شد.
بر اساس اظهارنظر شرکت گازپروم، این شرکت همچنین در حال توسعه قدرت سیبری ۲ است که محموله‌‌‌ها را از طریق مغولستان به چین می‌‌‌رساند و عرضه گاز را ۵۰میلیارد مترمکعب در سال افزایش می‌دهد. این تحولات پس از آن رخ می‌دهد که بر اساس داده‌‌‌های اداره گمرک چین در ژانویه، صادرات گاز روسیه به چین در سال گذشته ۵/ ۵۰درصد افزایش یافته و حجم تحویل گاز از طریق خط لوله هم در مقیاس سالانه با ۲/ ۱۵۴ درصد رشد به ۵۴/ ۷ میلیون تن رسیده است.
همکاری‌‌‌های چندوجهی استراتژیک چین و روسیه منابع مالی لازم برای روسیه را بدون توجه به تحریم‌های احتمالی آمریکا و متحدان شامل سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت که حتی در صورت حمله کامل روسیه به اوکراین بعید است اجرا شود، فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، این همکاری‌‌‌ها نیاز فزاینده چین به نفت و گاز را برای پیشی گرفتن از ایالات متحده به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی تا سال ۲۰۳۰ تامین می‌کند. چین همین حالا هم بزرگ‌ترین اقتصاد جهان از نظر برابری قدرت خرید، بزرگ‌ترین اقتصاد تولیدکننده دنیا و بزرگ‌ترین اقتصاد از حیث تجارت است.
هرگونه شکاف موقتی در تامین مالی روسیه یا عرضه نفت و گاز به چین می‌تواند با همکاری با کشورهایی در سراسر جهان که از نظر سیاسی مبهم هستند به‌‌‌خصوص کشورهای تولیدکننده نفت در خاورمیانه پر شود. آنها نه‌‌‌تنها خیل عظیمی از منابع انرژی را برای شارژ ماشین رشد اقتصادی چین تامین می‌کنند، بلکه اشتیاق روزافزون آنها به دوری از بازارهای نفتی و گازی با تمرکز دلار آمریکا موجب خنثی شدن موثرترین قدرتی است که آمریکا هنوز در دنیای امروزی در اختیار دارد.
روسیه در حالی همکاری با چین را افزایش داده که به‌‌‌شدت درگیر تنش‌‌‌ها با اوکراین و متحدان غربی‌‌‌اش است. همین تنش‌‌‌ها و شائبه حمله قریب‌‌‌الوقوع به این اوکراین موجب رکوردشکنی مجدد نفت در روز دوشنبه شد. در این روز بهای نفت برنت به ۷۸/ ۹۶ دلار بر بشکه رسید و وست تگزاس اینترمدییت هم ۸۲/ ۹۵ دلار بر بشکه را لمس کرد.
با این حال، دیروز سه‌‌‌شنبه با انتشار خبر عقب‌‌‌نشینی برخی از نیروهای روسی از مرز با اوکراین، بهای نفت بیش از ۳درصد ریخت. به این ترتیب، قیمت نفت برنت در زمان تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران) با ۰۸/ ۳ درصد کاهش معادل ۹۷/ ۲ دلار به ۵۱/ ۹۳ دلار در هر بشکه رسید. نفت خام آمریکا هم ۳/ ۳درصد معادل ۱۵/ ۳ دلار پایین رفت تا با قیمت ۳۱/ ۹۲ دلار در هر بشکه قیمت‌گذاری شود.
