بازرگانان نیوز: ایرج توتونچیان پژوهشگر بانک داری اسلامی است. او سال ها در جایگاه استاد اقتصاد، بانکداری ایران را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و به دنبال راهکاری برای برون رفت از سیستم اقتصادی فشل سرمایه داری در کشور بوده است. معتقد است همان طور که صاحبان نظریه های اقتصادی سرمایه داری در غرب معترف هستند؛ نظام سرمایه داری دیگر در جهان امروز پاسخگو نیست و هر روز به فروپاشی آن نزدیک تر می شویم. هرچند اقتصاد ایران به ویژه شیوه بانکداری کشور به شدت بر ریل سرمایه داری پیش می رود.
مولف کتاب؛ «پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه‌داری» در تحلیل شرایط فعلی اقتصاد ایران و هجوم نقدینگی به بازار سرمایه به بازرگانان نیوز گفت: مردم به دلیل عدم امنیت اقتصادی و ترس از کوچک و بی ارزش شدن پس انداز خود پس اندازشان را به سمت بازار سرمایه هدایت کرده اند. این موضوع به دلیل تبلیغات گسترده دولت پیشروی بسیاری داشته است. حتی در مواردی بانک ها از گشایش حساب های شامل سود بانکی نیز اجتناب می کنند.
توتونچیان با اشاره به پوشالی بودن تصمیم های اقتصادی مسئولین و تهی بودن برنامه ریزی ها از تحقیقات هدفمند ادامه داد: در چند سال اخیر دولت سعی در جبران کسری بودجه به شیوه های مختلف داشته است. این بار نیز بازار بورس و سرمایه مسیر تازه ای برای تامین کسری بودجه دولت است. این در حالی است که همواره در چنین شیوه های خلق الساعه و ناگهانی مردم و اقتصاد کلان جامعه قربانی می شوند. هرچند انتظار آن را داشتیم که با توجه به تجربیات پیشین شاهد تصمیمات واقع بینانه تری در روند اقتصادی کشور باشیم.
به اعتقاد وی شیوه عرضه اولیه های دولتی در بورس هیجان بازار را چندین برابر کرده و خود دلیلی بر بالا رفتن بی پشتوانه برخی سهم ها است. در حال حاضر سهام عدالت با افزایش ارزش ۸ تا ۱۰ برابری روبروست که این افزایش تحرکات بازار سرمایه و هیجانات آن را چندین برابر کرده است. ظاهر قضیه این است که دارندگان سهام عدالت متوجه چند برابر شدن ارزش پول خود و سود حاصل از آن شده اند. اما ادامه این رشد ارزش و پشت پرده آن بر مردم عادی روشن نیست.
توتونچیان با تحلیل آینده بازار سرمایه و اثر گذاری آن بر سهام عدالت افزود: زمانی که درباره ارزش سهام شرکت ها صحبت می کنیم به این معنی است که میزان سود بر اساس ارزش اسمی سهام است. برای مثال اگر سهام شرکتی ۱۰۰ واحد است و ۲۰ درصد سود واقعی می دهد، سهام داری که ۸ میلیون دارد در پایان سال ۲۰ درصد نرخ سود دریافت می کند. بر این اساس آیا سهام داری حاضر به خرید می شود؟ مگر اینکه وارد روند سفته بازی شود و بیشتر از نرخ سود بانکی متحمل سود شود.
وی افزود در ادامه این روند با کاهش میزان سود در بازار سرمایه نقدینگی از این بازار خارج و به بازارهای دلالی دیگر همچون طلا و دلار وارد می شود. این وضعیت به معنی تکرار چرخ باطل حرکت نقدینگی در بازارهای مختلف بی پشتوانه است. نتیجه ای نیز نخواهد داشت مگر ضعیف و ضعیف تر شدن اقتصاد کلان کشور. برنامه ریزی های هوشمندانه می توانست اقتصاد کشور را از این بحران رهایی بخشد. اما با تکرار اشتباهات گذشته و افزوده شدن بحران کرونا این روند منجر به افزایش تورم در کشور خواهد شد.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه نظام اقتصادی کشور، نظام سرمایه داری است و در نتیجه استوار بر نرخ دلار پیش می رود ادامه داد: قیمت کالا و خدمات در کشور بر اساس نرخ دلار افزایش پیدا می کند. فراموش نکنیم نرخ دلار در ابتدای دولت از ۳هزار تومان به بیش از ۱۵هزار تومان در حال حاضر رسیده است. این حجم از آشفتگی اقتصادی در شرایط فعلی قابل کنترل نیست. تشویق مردم به حضور در بازار سرمایه نه منجر به تولید می شود و نه رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت. بورس در شرایطی موفق خواهد بود که پشتوانه تولید داشته باشد. حال آنکه امروز مقوله ای که به شدت متزلزل شده تولید است.
این پژوهشگر علم اقتصاد با ابراز نگرانی از رفتارهای اقتصادی دولت ادامه داد: دولت توان رفتار اقتصادی هوشمندانه ندارد. ولخرجی های بی ثمر را پیشه کرده و به دنبال انتفاع آنی و لحظه ای است. استقراض ۵ میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول خود منجر به افزایش هزینه های کشور خواهد شد. این بحران به دولت های بعد به ارث خواهد رسید و بعد از تکرار چند دوره ای منجر به متلاشی شدن سیستم اقتصادی خواهد شد.
توتونچیان در پایان با تاکید بر اینکه باید در نظام اقتصادی کشور بازنگری شود گفت: اختلاف طبقاتی گسترده حاصل از اختلاف درآمد و توزیع ثروت باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد و پیش از آغاز فصل های تازه بحران چاره اندیشی کنند. شیوه های پوسیده گذشته دیگر جوابگوی روند اقتصادی کشور نیست. پیش از این اگر با توجه به پژوهش های مبتنی بر بانکداری اسلامی رویه دیگری مبنی بر کاهش سود بانکی و کاهش دلال بازی در اقتصاد را اجرا می کردیم امروز کمتر دچار چالش بودیم.
