به گزارش ایسنا، مصوبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت که در ۱۷ آبان ماه سال جاری به مرحله اجرا درآمد بر رفع موانع ترخیص حدود هشت میلیون تن کالای اساسی و غیر اساسی در گمرک و بنادر تاکید داشت، این در حالی بود که تا پیش از این عمده دلایل عدم ترخیص از نگاه مسئولان و صاحبان کالا به تخصیص و تامین به موقع ارز و صدور کد رهگیری بانک بر می‌گشت که در این حالت گمرک مجوز ترخیص نداشت.
بر این اساس، در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت توافق شد که ترخیص کالا به صورت بدون کد رهگیری اما با تعهد بانک مرکزی برای تامین ارز در مهلت سه ماهه صوت گرفته و حتی امکان تامین ارز از طریق ارز متقاضی نیز فراهم شد، با این حال بانک مرکزی از مصوبه مربوطه رضایت چندانی نداشت و در رابطه با موارد ارزی انتقاداتی را حتی نزد رئیس جمهور مطرح کرد.
اخیرا و در زمانی که حدود یک ماه از اجرای مصوبه گذشته است بانک مرکزی اعلام کرده که بررسی آمارها نشان می دهد با وجود حذف کد رهگیری در فرآیند گمرکی ترخیص کالا در آبان ماه نسبت به ماه های قبل تغییر محسوسی نداشته است و از سویی تاکید کرده که حذف کد رهگیری بانک تاثیری در ترخیص کالا از گمرک نداشت.
از این موضع این‌گونه استنباط می‌شود که در فاصله یک‌ماه اخیر که ترخیص کالا بدون کد رهگیری در دستور کار قرار گرفته، ترخیص کالا از گمرک تسریع نشده است. این اعلام بانک مرکز با آماری که از سوی وزارت صمت و گمرک ایران اخیرا اعلام شده است هماهنگی ندارد، چراکه بانک مدعی شده تغییر محسوس نیست ولی وزیر صمت و معاون فنی گمرک ایران در روزهای اخیر از ترخیص چهار میلیون تنی خبر داده اند.
در این حالت به نظر می رسد برای شفاف شدن موضوع باید بانک مرکزی مستندات خود از ترخیص نامحسوس و از سویی دستگاه های دیگر برای ترحیص چهار میلیون تنی را ارائه کنند.
بانک مرکزی: تغییر محسوسی دیده نمی شود
اما حسین تاجیک -کارشناس-ارزی بانک مرکزی- گفته گه در مورد کالاهای اساسی که گفته می‌شود در گمرک رسوب کرده است، این توضیح ضروری است که براساس مصوبات در سال جاری مقرر شده بود، ۸ میلیارد دلار واردات انجام شود که از این میزان تاکنون حدود ۷ میلیارد دلار تأمین ارز از سوی بانک مرکزی انجام شده است و درخصوص تأمین ارز برای کالای اساسی مطابق مصوبه دولت عمل کرده‌ایم و مشکلی از این باب وجود ندارد.
وی افزود: براساس مصوبه‌ای که ۱۲ آبان ماه سال جاری اعلام شد، هر واردکننده‌ای که به هر طریقی اقدام به تأمین ارز کرده است، می‌تواند کالای خود را ترخیص کند و عملاً در چنین فرایندی کد رهگیری کنار گذاشته شد. از این رو پس از مصوبه یاد شده انتظار می‌رفت، ترخیص کالا از اواسط آبان ماه با روند افزایشی همراه شود.
به گفته وی بر اساس نمودار «ارزش دلاری کالاها در پروانه‌های خروجی گمرک در ماه مختلف سال ۱۳۹۹» انتظار می‌رفت که پروانه‌های خروجی در گمرک از اواسط آبان ماه افزایش یابد اما همچنان این روند تغییری نکرده است.
اما بعد از اعلام موضع بانک مرکزی و به فاصله چند ساعت، گمرک ایران به این موضوع واکنش نشان داده و ابعاد مختلف مسائل مطرح شده را مورد بررسی و پاسخ قرار داده است که مهرداد جمال ارونقی – معاون فنی گمرک ایران – جریان تامین ارز و تعهدات این بانک و تاثیری که بر روند ترخیص کالا داشته و همچنین چرایی انباشت کالا و از سویی ترخیص چهار میلیون تنی را تشریح کرده است.
گمرک:ترخیص کالاهای رسوبی در گمرکات، هیچ تأثیری بر افزایش نرخ ارز نداشته و مانعی برای کاهش نرخ ارز نبوده است
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران در رابطه با اظهار نظر اخیر بانک مرکزی مبنی بر این که «حذف کد رهگیری بانک تأثیری در ترخیص کالاها از گمرک نداشت»، اظهار کرد:این مسئله را باید از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده و درخصوص کالاهای « اساسی» و «غیراساسی» بایستی قائل به تفکیک شد.
مهرداد جمال ارونقی گفت: درحال حاضر، بیش از پنج میلیون و ۸۰۰ هزارتن کالای اساسی در بنادر و گمرکات کشور موجود است که نسبت به زمان اجرای مصوبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، این روند دپو افزایش پیدا کرده که دلیل آن به ورود کالاها بر می‌گردد؛ به طوری که در حال حاضر بیش از ۵۳ فروند شناور در حال پهلوگیری یا تخلیۀ این اقلام اساسی و ضروری هستند که خود دلیل محکمی بر این افزایش است.
ارونقی افزود: ارز کالاهای اساسی باید توسط بانک مرکزی و البته با منابع در اختیار آن مرجع تأمین شود و تا زمانی که این ارز تأمین نشود، اسناد مالکیت به خریدار داخلی منتقل نمی شود و علی الاصول، خریدار داخلی، هنوز صاحب کالا نشده است که بتواند کالای اساسی خود را به گمرک اظهار و ضمن انجام تشریفات گمرکی، از تسهیلات ارائه شده درخصوص حذف کد رهگیری استفاده کند. همچنین در خصوص کالاهای اساسی که با اعتبار صاحب کالا خریداری و به بنادر و گمرکات کشور رسیده اند مادامیکه بانک مرکزی بصورت اعتباری، اعلامیۀ تأمین ارز صادر نکند و متعهد نشود تا در موعد مقرر ارز ترجیحی این کالاها را تأمین کند و به عبارت ساده تر، وضعیت تأمین ارز کالاهای اساسی مشخص نباشد یا تضمین نشود، هیچ صاحب کالایی مبادرت به خروج کالای خود از بندر یا گمرک تا تعیین تکلیف این موضوع نمی کند؛ بنابراین حذف کد رهگیری بانک، هیچ تأثیری بر روند ترخیص قطعی کالاهای اساسی ندارد.
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران ادامه داد: اما درخصوص کالاهای غیراساسی، باید به این نکته مهم توجه کرد که حذف کد رهگیری بانک صرفا برای کالاهای دارای قبض انبار ۱۰ آبان ماه ۱۳۹۹ و قبل از آن بوده است. ترتیبی که برای حذف کد رهگیری بانک ذکر شده ، یکبار در تیرماه و یکبار در مهر سال جاری نیز توسط ستاد هماهنگی اقتصادی دولت و مصوبات سفر معاون اول رییس جمهور مصوب و ابلاغ شده بود و با توجه به عدم موافقت بانک مرکزی و یا شرایط اتخاذ شده اجرایی نشده است. از سویی پرواضح است که اگر ثبت سفارشی از تیرماه سال جاری در صف تخصیص یا تأمین ارز بانکی قرار گرفته بالاخره پس از چند ماه به مرحلۀ تأمین ارز و صدور کد رهگیری بانک رسیده باشد و صاحب کالا بدلیل تبعات بعدی و رفع تعهد ارزی نخواهد از تسهیلات حذف کد رهگیری بانک استفاده کند؛ سوم اینکه مصوبۀ آبان ماه ستاد تنظیم بازار به صاحبان کالا این مجوز را داده تا بتوانند ۹۰ درصد کالای خود را از گمرکات بصورت درصدی ترخیص کنند و صاحبان کالایی که با تودیع وثیقه در بانک عامل، در صف تخصیص یا تأمین ارز بودند ترجیح دادند تا نسبت به ترخیص درصدی کالای خود اقدام کنند تا متعاقبا با صدور کد رهگیری بانک، مابقی کالا را از گمرک خارج کنند. بنابراین این دلایل، بخوبی نشانگر این موضوع است که چرا علیرغم حذف کد رهگیری بانک، ترخیص کالاها بدون کد رهگیری تفاوت محسوسی نکرده است.
وی گفت:آمار و ارقامی که توسط بانک مرکزی ارائه شده نشان می دهد در روند ترخیص کالاها نیز تفاوت محسوسی مشاهده نشده است، اما ضمن بیان این موضوع که بعد از اجرای مصوبات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت بیش از چهار میلیون تن کالای اساسی و غیراساسی ترخیص شده است باید به نکاتی در این زمینه توجه نمود از جمله این که از اجرای مصوبات تاکنون یعنی ظرف این ۲۵ روز، میزان خروجی کالا بیش از ۵۰ درصد نسبت به ۲۵ روز قبل از اجرای مصوبه افزایش داشته است. همچنین بانک مرکزی در آمار خود به خروج کالا از محل مجوزهای خاص از جمله صدور حکم و درصدی توجه نداشته است. تعداد اظهارنامه های اظهار شده به گمرک نیز قریب به ۶۵ درصد افزایش داشته که این کالاها در حین انجام تشریفات گمرکی بوده و به زودی مراحل ترخیص این اقلام صورت خواهد پذیرفت. انتظار از بانک مرکزی این است که نسبت به ارائه آمار زمان بندی صف تخصیص و تأمین کالاهای دارای ثبت سفارش نیز اقدام و شفاف سازی نماید فرآیند قرارگرفتن در صف تخصیص تا صدور کدرهگیری بانک برای کالاها چه مدت زمانی را برای خود اختصاص می دهد؟
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران تاکید کرد: باید توجه داشت ترخیص کالاهای موجود در گمرکات دقیقا وفق مفاد مصوبات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت و درچارچوب کالاهای اساسی و ضروری و نهاده های تولید بوده و نسبت به ترخیص هیچ کالای غیر ضروری بدون رعایت کامل مقرات مربوطه اقدام نشده است. ضمنا طی صدور بخشنامه ای به دپوی احتمالی برخی کالاها به عمد از سوی صاحبان کالا هشدارهای لازم داده شده و این موضوع توسط گمرک ایران و سایر مراجع نظارتی در حال رصد لحظه ای است.
وی با اشاره به دلایل عدم ترخیص کالاها بدون کد رهگیری بانک یادرآورد شد: با ابراز خرسندی از اعطای اختیارات گسترده به گمرک از سوی ستاد هماهنگی اقتصادی دولت و ستاد تنظیم بازار در خصوص ترخیص درصدی کالاها، بایستی با استناد به اعلام نظر بانک مرکزی به این موضوع اذعان کرد که ترخیص کالاهای رسوبی و موجود در گمرکات هیچ تأثیری بر افزایش نرخ ارز نداشته و مانعی نیز بر کاهش نرخ ارز نبوده و از این جهت که دغدغه بانک مرکزی در این خصوص رفع شده جای خوشحالی دارد.
