آخرین گزارش آماری ایمیدرو از صادرات ۱۱ میلیون و ۶۸۷ هزار تن فولاد ایران در سال ۱۴۰۰ حکایت دارد. در حالی که ۵۹ کشور طی سال گذشته مشتری فولاد کشور بودند، به نظر می‌رسد محدودیت‌های دولتی ازجمله عوارض صادراتی، قطعی برق، انتقال صنایع به سوریه و … صادرات فولاد را در سال جاری با تنگنای جدی مواجه سازد.
آخرین آمار ایمیدرو نشان از افزایش حدود ۲۳ درصدی صادرات فولاد ایران در پایان سال ۱۴۰۰ نسبت به سال پیش از این دارد. در پایان سال گذشته فولادگران ایران توانستند بالغ بر ۱۱ میلیون و ۶۸۷ هزار تن محصولات زنجیره فولاد را به ۵۹ کشور جهان صادر کتند. ارزش این میزان صادرات رقمی فراتر از ۷٫۴ میلیارد دلار است.
براساس ارزیابی صورت‌گرفته طی سال گذشته، کشور های چین، عراق، اندونزی، تایلند و امارات پنج بازار کلیدی صادرات زنجیره فولاد ایران بودند که بیش از ۷۶ درصد کل صادرات کشور را شامل شدند. جدول زیر مقصدهای صادرات فولاد را به تفکیک وزن و ارزش معامله در طول سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد.
رشد صادرات فولاد امسال هم تکرار می‌شود؟
البته آماری که اخیراً انجمن فولاد ایران منتشر کرد، تا حدودی با آمارهای دولتی متفاوت بود. بر اساس گزارشی که این انجمن منتشر کرد، مجموع صادرات فولاد ایران (فولاد میانی و محصولات فولادی) در سال ۱۴۰۰، ۱۱ میلیون و ۸۴ هزار تن بود. یعنی حدود ۶۰۰ هزار تن کمتر از رقمی که ایمیدرو به آن اشاره داشت.
گرچه هر دو آمار نشان از رشد میزان صادرات فولاد ایران در آخرین سال قرن ۱۴ دارد، اما حفظ و حراست از ارزآوری فولاد شاید نکته مهمی باشد که دولت باید در سال جدید به آن اهتمام ورزد. در این بین با توجه به سرنوشتی که در انتظار صنایع کشور، ازجمله فولادی‌هاست، بعید به نظر می‌رسد که این آمار در سال جدید تکرار شود.
متأسفانه قطعی برق صنایع طی چند سال اخیر برای دولت درس نشد و امسال نیز پس از پایان ماه رمضان فولادی‌ها باید منتظر خاموشی سراسری باشند. این اتفاقی در حالی رخ می‌دهد که طبق اعلام خبرگزاری دولتی عراق، ایران با این کشور بر سر تامین گاز و برق نیروگاه‌های آن‌ها به توافق رسیده است.
انتقال فولاد ایران به سوریه دیگر موضوعی است که نه‌تنها صادرات فولاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند آن‌ها را تعطیلی بکشاند. گویا این آخرین راهکار وزیر صمت برای تداوم حیات فولادی‌هاست. البته فعالان صنعتی این راهکار را چندان جدی نگرفته‌اند و بعید است که چنین اتفاقی رخ دهد.
چینی‌ها فولاد ایران را در اختیار می‌گیرند؟
حال اگر این اتفاق هم رخ ندهد، موضوع مهم‌تر حضور چینی‌ها در زنجیره تولید فولاد ایران است. چندی پیش شهرام شریعتی، دبیرکل خانه صنعت و معدن تهران، گفت: «معادن ایران بخشی از قراردادهای سرمایه‌گذاری چین و ایران طبق سند «۲۵ساله همکاری» هستند.
این بدان معناست که احتمالا بهره‌برداری از بخشی از معادن سنگ‌آهن ایران هم در اختیار چینی‌ها قرار بگیرد. اما این صحبت‌های شریعتی را اظهارات یکی از اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد تکمیل می‌کند.
رضا شهرستانی پیش‌تر به تجارت‌نیوز اعلام کرد: «چینی‌ها در تولید فولاد و احداث معادن ایران سرمایه‌گذاری سنگینی کرده‌اند. گویا این سرمایه‌گذاری هم مستقیم است و قرار نیست آن‌ها به کمک شرکت‌های فولادی و معدنی بیایند.».
آیا این صحبت‌ها بدان معناست که چینی‌ها عنان صنعت فولاد ایران در اختیار می‌گیرند؟ آیا این روند تاثیر مستقیم روی افت صادرات فولاد ایران نمی‌گذارد؟
جدی‌ترین مانع صادرات فولاد ایران
گذشته از موارد مطرح‌شده که از سال گذشته هم وجود داشت، امسال فعالان صنعت فولاد با چالش جدیدی مواجه شدند؛ «افزایش عوارض صادرات فولاد!». شاید چالش‌هایی که به آن اشاره شد به شکل غیرمستقیم روی موضوع صادرات اثرگذار باشند، اما این اتفاق بر قلب صادرات می‌نشیند.
البته طی روزهای گذشته وزارت صمت اصلاحیه‌ای مبنی بر عوارض صادراتی منتشر کرد که نشان می‌داد برخی محصولات از شمول عوارض خارج شده‌اند. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد درست محصولاتی که جذابیت بیشتری برای صادرات دارند، همچنان دارای بیشترین عوارض هستند.
به‌عنوان مثال در آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد «بیلت و بلوم» و «اسلب» بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. طوری‌که از کل ۱۱ میلیون تنی صادرات فولاد و محصولات آن هفت میلیون و ۶۷۸ هزار تن به صادرات این محصولات میانی اختصاص دارد. حال با اصلاح تعرفه‌های صادراتی باز هم صادرکنندگان اسلب و بیلت به ترتیب باید عوارض ۱۷ و ۱۱ درصدی بپردازند.
این موضوعی است که نشان می‌دهد تنها کالاهایی از مشمول عوارض حذف شده‌اند که شاید صادرات چندانی هم نداشتند. بر این اساس به نظر می‌رسد همین عوارض صادراتی هم بن‌بستی جدی در مسیر صادرات فولاد ایران باشد.
منبع : گسترش
