اگر ادعای وزارت نیرو مبنی بر مصرف ۴ درصد برق کشور به واسطه استخراج در مزارع رمزارز، درست است، چرا با کشف این مزارع مشکل برق کشور بر طرف نشده است؟
هم‌زمان با بروز مشکلات در تأمین برق کشور شاهد اعلام خبر کشف بزرگ‌ترین مزرعه رمزارز در تهران بودیم. وزارت نیرو مدعی است که این ۷ هزار ماینر تأثیر بسیاری بر کمبود برق تهران داشت و ۴ درصد برق کشور برای فعالیت این ماینرها لازم بود. مسعود نیلی کارشناس استخراج رمزارز در گفتگوی تفصیلی با گسترش نیوز به سؤالاتی در این خصوص پاسخ داد.
ایران چه سهمی از استخراج رمزارز در دنیا دارد؟
بر اساس گزارش‌های اعلام شده، نهایتاً ۵ درصد استخراج دنیا در ایران انجام می‌شود. به طور میانگین۲۰۰ میلیون تراهش توان استخراج بیت کوین در دنیاست که با توجه به سهم ایران، مصرف برق کشور به ۱۰۰۰ مگاوات هم نمی‌رسد. ۱۰۰۰ مگاوات حدود یک تا دو درصد مصرف برق کشور را به خود اختصاص می‌دهد. البته ما معتقدیم که ۱۰۰۰ مگاوات نیز در ایران وجود ندارد.
اگر استخراج صنعت هست، مصرف استخراج را با خانه‌های مسکونی نباید مقایسه کرد. ممکن است یک دستگاه صنعتی معادل ۱۰۰ واحد مسکونی برق مصرف کند. در صنعت استخراج ما با موضوع استخراج غیرقانونی روبه‌رو هستیم. وزارت نیرو هم در حال کشف این استخراج‌ها هست. سؤال مهم این است که چرا مردم به سمت استخراج غیرمجاز می‌روند. فرد سرمایه خود را به خطر می‌اندازد تا وارد حوزه استخراج غیرمجاز شود. برای استخراج غیرمجاز فرد جریمه‌ای حدود ۲ برای قیمت دستگاه استخراج باید پرداخت کند. در نتیجه دستگاه توقیف و جریمه سنگینی نیز از سوی اداره برق می‌شود. برای افراد خلاف‌کار هم ریسک این موضوع بالا است.
در صورت تدوین قانون مردم تمایل به فعالیت قانونی خواهند داشت؟
آیا همه افراد دستگیر شده در این حوزه ذاتاً خلاف‌کار هستند؟ قطعاً این‌گونه نیست. به این دلیل که در بهمن‌ماه سال گذشته افراد زیادی در سامانه خود اظهاری دستگاه‌های ماینر ثبت‌نام کردند. کاربرها اظهار کردند که دستگاه ماینر خاموش دارند و مایل به فعالیت قانونی هستند. این موضوع نشان داد که جامعه تمایل به فعالیت قانونی دارد. بحث قانونی روال مشخص دارد که باید ثبت‌نام، جواز تأسیس، انتخاب فضا و انشعاب برق را پشت سر بگذارند. زمانی که سامانه خود اظهاری باز شد، تعداد زیادی دستگاه خاموش اظهار شد و تعداد زیادی هم از سوی انبارهای سازمان اموال تملیکی آزاد شد. چه برنامه‌ای برای دستگاه‌های آزاد شده داشتند؟ قرار بر این بود که به شکل قانونی کار کنند اما قوانینی گذاشتند که عملاً برای سرمایه‌گذاران کوچک امکان سرمایه‌گذاری در این صنعت فراهم نبود. محدودیت اول این بود که حتماً باید در شهرک‌های صنعتی حاضر شوند. رئیس شرکت شهرک‌های صنعتی با افتخار اعلام کرد، به هیچ مرکز استخراج رمزارزی مجوز ندادیم. زمانی که برای صنعتی از سوی دولت شرایط فعالیت مشخص می‌شود، باید مجوز هم ارائه شود. بر اساس دستورالعمل‌ها سرمایه‌گذاران باید در شهرک‌های صنعتی فعالیت می‌کردند اما رئیس شهرک‌های صنعتی با افتخار می‌گوید، مجوز فعالیت ندادیم.
سرمایه‌گذاران توان اجرای قوانین استخراج را دارند؟
خیلی از افرادی که هم‌اکنون دستگیر می‌شوند، دستگاه‌های محدود دارند. دستگاه‌های آنها به حدی نیست که مزرعه بزرگ احداث شود. وزارت صمت در قوانین اولیه حداقل انشعاب را برای این حوزه ۲۵۰ کیلووات در نظر گرفته بود. عدد ذکر شده به این معنا بود که با ترانس‌های موجود وزارت نیرو در شهرک‌ها و نواحی صنعتی امکان اخذ مجوز را نخواهیم داشت. در نتیجه ترانس زمینی با هزینه شخصی باید خریداری می‌شد. سرمایه‌گذار خرد امکان پرداخت این هزینه را نداشت. در نتیجه خیلی‌ها به این نتیجه رسیدند که اگر بخواهند هم توان ورود به این صنعت را ندارند. البته وزارت صمت همکاری خوبی داشت و اصلاحاتی را انجام داد. محدودیت ۲۵۰ کیلووات را در شهرک‌های صنعتی حذف کردند. شفافیت در این حوزه تا حدودی ایجاد شد. شفافیت در حوزه استخراج به معنای رونق صنعت برق هست. برق را با قیمت بالاتر از هزینه تمام شده از وزارت نیرو دریافت می‌کنیم و صنعت نیروگاهی رونق پیدا می‌کند.
صنعت استخراج چه کمکی به نیروگاه‌ها و صنعت برق کشور می‌کند؟
نیروگاه داران طلب زیادی از دولت دارند. دولت به بهانه ارائه برق یارانه‌ای به مشترکین مسکونی و صنعتی مدعی است که توان پرداخت طلب نیروگاه داران را ندارد. صنعتی شروع به کار کرده است که متقاضی برق با حجم بالا و به صورت ۲۴ ساعته است. در بخش صنعت همچنین مشتری وجود ندارد. استخراج مشتری نمونه صنعت برق محسوب می‌شود. در این صنعت برق تلف نمی‌شود و همه برق ارائه شده موردنیاز صنعت استخراج است. نیروگاه دار و صنعت برق می‌تواند روی مصرف این صنعت حساب باز کند.
چه مشکلاتی در زیرساخت‌های موردنیاز استخراج داریم؟
اگر دولت نمی‌خواهد صنعت رمزارز حیات داشته باشد، به صورت رسمی اعلام کنند تا سرمایه‌گذاران بیش از این تلاش نکنند. در برابر این صنعت موضع شفاف بگیرند. وزارت نیرو قیمت برق را بر مبنای قیمت صادراتی در نظر گرفت. برای صنعت رمزارز بنا بر ماهیتش یارانه تعلق نگرفت اما وزارت نیرو نقش چند وزارت خانه را به عهده گرفته است و تنها به وظیفه اصلی خود که همان فراهم نمودن زیرساخت‌ها و دریافت هزینه منطقی است، قانع نیست. انرژی مهمترین نیاز هر صنعت است. در صنعت رمزارز انرژی موردنیاز ما برق است. ما در جلسات به وزارت نیرو اعلام کرده‌ایم که برق را با هزینه تمام شده به همراه سود منطقی در اختیار ما بگذارند. زمانی که برای نیروگاه بخش خصوصی تضمین مشتری شود، بخش عمده‌ای از مشکلات بر طرف می‌شود. وزارت نیرو مالیات، عوارض و سایر مسائل را در تعرفه برق این صنعت لحاظ کرده است. این کار اخلاقی نیست که تعرفه صادراتی برای ما مشخص کنند. افرادی که در داخل کشور فعالیت می‌کنند، اجنبی نیستند. خارجی‌هایی که در کشور ما فعالیت می‌کنند، شرایط بهتری نسب به ما دارند. به عنوان شهروند ایرانی برق را به قیمت صادراتی به ما می‌دهند. شرایط صادراتی با سایر کشورها هم به این‌گونه نیست.
وضعیت برق صادراتی کشور به چه صورت هست؟
زمانی که با عراق قرارداد انتقال برق بسته می‌شود، ظرفیت تضمینی در قرارداد مشخص می‌شود که چه میزان برق به کشور همسایه فروخته شود. این ظرفیت تضمینی هر زمان از سوی کشور طرف قرارداد درخواست شود، باید ارائه شود. بابت این تضمین ظرفیت عددی مشخص می‌شود و غیر از مبلغ مربوط به تضمین باقی هزینه را بر مبنای مصرف پرداخت می‌کنند. در نتیجه درآمد و میزان مصرف تضمین شده و مشخص نیست. دو نکته هم مطرح هست که باید مورد توجه باشد. نکته اول این که خطوط انتقال برای کشور هزینه‌های زیادی را در بر دارد و نکته دوم این که با وجود تحریم‌ها برگشت پول به کشور در هاله‌ای از ابهام هست. در برابر برقی که به کشورها صادر می‌کنیم، در خوش‌بینانه‌ترین حالت اصل پولمان را دریافت می‌کنیم.
برق ارائه شده به صنعت استخراج به چه صورت هست؟
فعالان استخراج با قیمت صادراتی برق می‌گیرند، در کنارش مالیات هم می‌دهند. اگر قرار است ما صادرکننده باشیم، همانند سایر صادرکننده‌ها باید یارانه هم بگیریم. در نتیجه سرمایه‌گذار تمایلی برای فعالیت ندارد. سرمایه‌گذار در این شرایط باید برق را گران بخرد، مالیات هم بدهد. در ۲ سال اخیر هیچ سرمایه‌گذار جدیدی به صنعت استخراج ورود نکرده است. هر زمان هم کشور با مشکل برق مواجه شود، در ابتدا برق این صنعت را قطع می‌کنند. مزارع قانونی استخراج رمزارز در کسری از ثانیه خاموش می‌شوند. رئیس‌جمهوری در کمال بی‌درایتی ۴ ماه مزارع استخراج را خاموش کرد. نیروگاه‌های بزرگ به این‌گونه نیست که بعد از خاموشی به سرعت روشن شوند. خاموشی و شروع به کار مجدد نیروگاه‌ها هزینه دارد. دولت از نیروگاه‌های خصوصی برق نمی‌خرد. در نتیجه نیروگاه‌های خصوصی به واسطه استهلاک بالا توان خاموشی در زمان‌های عدم ارائه برق به شبکه را عموماً ندارد.
با این شرایط چه آینده‌ای در انتظار صنعت استخراج هست؟
اگر این پازل را تکمیل کنیم، سرمایه‌گذار تشویق به فعالیت غیرقانونی می‌شود. در دورانی که مزارع قانونی به اجبار و با کج‌سلیقگی دولت خاموش شدند، فعالان غیرقانونی تمام‌وقت کار خود را ادامه می‌دهند. آماری از این افراد موجود نیست و نمی‌توانیم مانع کارشان شویم. با سیاست‌گذاری غلط مشوق فعالیت غیرقانونی شدیم. قیمت برق ایران در تابستان ۳ برابر کشورهای اطراف است. فرصتی به اسم صنعت استخراج را که می‌تواند مشوق بخش خصوصی باشد را از بین برده‌ایم.
صحبت‌هایی از تأسیس نیروگاه برای استخراج شده بود، جزئیات این موضوع چیست؟
فعالین و سرمایه‌گذاران کلان این صنعت اعلام آمادگی کردند که برای نیاز خود نیروگاه تأسیس کنند. همچنین آمادگی دارند که بر اساس ساعت‌هایی که وزارت نیرو مشخص کند، برق تولید نیروگاه را حتی به رایگان در اختیار شبکه سراسری برق بگذارد. در تعریفی ساده‌تر سرمایه‌گذار راضی است، اجازه تأسیس نیروگاه با قیمت مناسب داشته باشد و مالیات هم بپردازد اما در زمان بحران برق به کشور نیز کمک خواهد کرد. سرمایه‌گذار می‌پذیرد که ۴۰۰ ساعت برق کشور را تأمین کند اما خاموشی ۶ ماه از سال پذیرفتنی نیست. ۲ ماه در زمستان ۴ ماه هم در تابستان خاموش هستیم. جالب که هزینه درآمد ما را به ازای ۳۶۵ روز سال به صورت ۲۴ ساعته محاسبه می‌کنند.
شرایط ابزار کار مثل دستگاه ماینیگ در ایران به چه صورت هست؟
مجوز واردات دستگاه ماینیگ در ایران را نداریم. دستگاه‌های کار کرده را به صورت قاچاق وارد می‌کنند و به اسم تولید داخل در بازار می‌فروشند. قیمت تمام شده دستگاه ماینیگ در ایران در بهترین حالت ۶۰ درصد بالاتر از میانگین جهانی هست. سرمایه‌گذار باید ابزار کارش را ۶۰ درصد گران‌تر بخرد، برق را ۳ برابر قیمت جهانی بخرد، ۶ ماه از سال خاموش باشد و در نهایت هم باید مالیات و عوارض پرداخت کند. این روند را داشتیم که ۲ سال هیچ سرمایه‌گذاری به این صنعت ورود نکرده است.
با توجه به مطالب ذکر شده، مقصر خاموشی‌های اخیر کیست؟
وزارت نیرو با تمام این تصمیمات نقش قهرمان را در کشور بازی می‌کند. در حالی که کمبود برق به واسطه تصمیمات وزارت نیرو ایجاد شده است. در نقش ناجی مدعی کشف مزرعه استخراج می‌شوند. مزرعه استخراج با ۷ هزار دستگاه را کشف کرده‌اند. از هر نظر به این موضوع ورود کنیم، مقصر وزارت نیرو است. این مزرعه با ۷ هزار دستگاه استخراج، برق خود را چگونه دریافت می‌کرد؟ اگر از شبکه برق می‌گرفت؟ چگونه مصرف برق ۷ هزار دستگاه در شبکه مشخص نشده است؟ سیستم نظارتی وزارت نیرو تا چه اندازه ناکارآمد است؟ سناریو بعدی این هست که برق از شبکه گرفته نمی‌شد و به صورت غیرقانونی از برق استفاده می‌کردند. بازهم وزارت نیرو باید پاسخگو باشد. چه کسانی پشت این ظرفیت بوده‌اند که جرئت و شهامت دریافت برق خارج از شبکه با این حجم را داشتند؟ دزدی این حجم برق برای ۷ هزار دستگاه شدنی نیست. چرا در خصوص این افراد شفاف‌سازی نمی‌شود؟ سیستم نظارتی شبکه برق ایران چه اندازه ناکارآمد هست که خروج این حجم از برق را متوجه نمی‌شدند؟ تنها با نفوذ فساد داخل بدنه شرکت توزیع، می‌توان این حجم مصرف را پنهان کرد.
ادعای مصرف ۴ درصد برق توسط مزارع استخراج صحیح هست؟
ظرفیت برق تولیدی کشور هم اکنون که مشکل داریم، بیش از ۶۵ هزار مگاوات است. این مزرعه استخراج با توجه نوع دستگاه‌های اعلامی در بدترین حالت ۲۰ مگاوات مصرف داشتند؛ یعنی حدود سه دهم درصد از برق کشور به آنها تعلق می‌گیرد. در حالی که وزارت نیرو مدعی می‌شود که مزرعه کشف شده، ۴ درصد برق کشور را مصرف می‌کرد! اگر ۴ درصد درست باشد که به هیچ عنوان نمی‌تواند درست باشد، موضوع فاجعه‌بارتر می‌شود. یک مجموعه ۴ درصد برق کشور را مصرف کرده است اما وزارت نیرو متوجه آن نشده است! وزارت نیرو فاجعه درون‌سازمانی خود را به عنوان افتخار عنوان می‌کند. استخراج در صورت ساماندهی و مدیریت درست، یکی از کوتاه‌ترین مسیرهای جبران کمبود برق کشور هست. نیروگاه‌های سیکل ترکیبی بخش خصوصی اگر طرح‌های نیمه‌تمام نیروگاهی خود را تکمیل کنند، ۱۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه می‌شود اما زمانی که دولت از پرداخت معوقات آنها عاجز است، انگیزه‌ای برای تکمیل پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری مجدد ندارند. ۱۵ هزار مگاوات توان تولید برق‌داریم که به خاطر عدم ایفای تعهدات وزارت نیرو بلاتکلیف مانده است. اگر ادعای وزارت نیرو مبنی بر مصرف ۴ درصد برق کشور به واسطه این مزرعه کشف شده، درست است، چرا مشکل برق کشور پس از کشف و تعطیلی آن بر طرف نشده است؟ تصاویر منتشر شده حکایت از این دارد که مزرعه در زمان حضور وزارت نیرو تعطیل بوده است. وزارت نیرو پشت معضل خود ساخته‌ای به اسم استخراج غیرمجاز پنهان شده است و تمام معضلات صنعت برق کشور را به این موضوع ارتباط می‌دهد. وزارت نیرو موظف به افزایش سالانه ۱۰ درصد ظرفیت تولید برق کشور بوده، اما بر اساس آمار رسمی خود وزارتخانه در این چندساله این اتفاق نیفتاده است. در آخر عمر دولت می‌خواهند تمام کم‌کاری‌ها را گردن استخراج رمزارزها بی اندازند. یک ویرانه را در وزارت نیرو تحویل دولت آینده می‌دهند. ویرانه‌ای بدهکار، عقب‌مانده از اهداف، فرسوده را تحویل خواهند داد. وزارت نیرو نمایشی را اجرا کرده است که افکار عمومی واقعیت‌ها را درک نکند. وزارت نیرو از سیاست‌گذاری تا اجرا سرشار از نقاط ضعف است. وزارت نیرو باید پاسخگو باشد که چرا با سیاست‌گذاری غلط جلوی منابع درآمدی را گرفته است.
- محمد شجاعی
- کد خبر 31428
- بدون نظر
- پرینت
